Op dinsdag 13 februari heeft de eerste kamer tegen het wetsvoorstel gestemd van Rob Jetten, onze minister voor Klimaat en Energie. Dit wetsvoorstel ging over het afbouwen van de salderingsregeling in de jaren tot 2031. Dat het wetsvoorstel niet is aangenomen, heeft veel invloed op de elektriciteitsmarkt en de energierekening van consumenten met zonnepanelen. Wij vinden het een gemiste kans en lichten dat graag hieronder toe.

Waarom is er ooit met salderen gestart en wat betekent het precies?

Laten we eerst nog eens kijken naar wat salderen precies is. Salderen betekent letterlijk wegstrepen. Wanneer je in een huishouden stroom opwekt met zonnepanelen mag je die zelf opgewekte stroom wegstrepen tegen de stroom die je afneemt van jouw stroomleverancier op de momenten dat de zon niet schijnt en je zelf dus geen stroom opwekt. Dit wegstrepen gebeurt op jaarbasis en geldt voor de leveringstarieven van de energieleverancier en de energiebelasting. Dit is belangrijke informatie waar de meeste mensen niet bij stil staan. We komen er verderop nog op terug met een rekenvoorbeeld.

De salderingsregeling is in 2004 ingesteld om het plaatsen van zonnepanelen op daken van huizen te stimuleren. Daarnaast hadden veel huishoudens in die tijd nog geen slimme meter. De ‘domme’ meters draaiden automatisch terug wanneer er stroom werd teruggeleverd aan het net. Hierdoor werd opwek en afname automatisch tegen elkaar weggestreept. Daarom is toen de tijdelijke salderingsregeling ingesteld om de tijd, totdat iedereen een slimme meter heeft, te overbruggen.

Goed nieuws voor eigenaren van zonnepanelen
Het voorstel om de salderingsregeling langzaam af te bouwen, stuitte op veel meer weerstand dan verwacht. Wat hield dat voorstel in:  In 2023 mocht je nog 91% van je eigen opwek salderen, maar in 2022 werd dit percentage toch weer bijgesteld naar 100%. Inmiddels is het percentage voor 2024 ook bijgesteld naar 100%. Omdat het wetsvoorstel van Jetten is verworpen, verwacht men dat het percentage in 2025 ook weer wordt bijgesteld naar 100%. Dat is goed nieuws voor de eigenaren van zonnepanelen.

Een rekenvoorbeeld
Wat verder belangrijk is om te weten, is dat salderen geldt voor zowel de energiebelasting als het leveringstarief van de energieleverancier. Een eigenaar van zonnepanelen profiteert dus op twee manieren van de salderingsregeling. Hieronder rekenen we je voor wat dat betekent voor een huishouden dat 2.000 kWh opwekt en ook precies 2.000 kWh verbruikt.

In 2024 betaal je per kWh €0,132 aan energiebelasting. Omdat er net zoveel opgewekt wordt als verbruikt, hoeft er geen energiebelasting te worden betaald en wordt er dus €264 bespaard.

Het gemiddelde leveringstarief van de energieleverancier is dat jaar ± €0,30 per kWh. Ook daar hoeft niets voor betaald te worden in dit geval. Het huishoudens bespaart dus €600.

Klinkt goed, maar eerlijk is het niet

Het klinkt als een goede subsidieregeling, maar toch zit er een addertje onder het gras. Dat komt omdat de prijs per kWh op de groothandelsmarkt grotendeels afhangt van het moment waarop de stroom wordt ingekocht/verkocht. Het huishouden betaalt dan wel een vaste prijs voor de stroom, maar de energieleverancier koopt per uur stroom in en heeft dus te maken met stroomprijzen die flink kunnen schommelen.

Omdat er steeds meer zonnepanelen op daken en velden worden geïnstalleerd, daalt de stroomprijs op de zonnige momenten. Dat betekent dat een huishouden met zonnepanelen op een zonnig moment, zijn goedkope stroom terug levert en als de zon niet schijnt, dure stroom van het net haalt. Dit prijsverschil tussen deze momenten is ongeveer €0,10 per kWh.

Omdat de energieleverancier de kosten die ontstaan door dit prijsverschil niet direct mag verrekenen met het huishouden dat zonnepanelen heeft, verrekent de leverancier deze kosten met alle klanten dus ook die geen zonnepanelen hebben. Dat heet ‘socialiseren’. Wat er hierdoor gebeurt is dat het leveringstarief van de huishoudens zonder zonnepanelen omhoog gaat. Het huishouden met zonnepanelen uit het hiervoor besproken voorbeeld kost de energieleverancier dus €200 per jaar en kost de overheid € 246 belasting per jaar.

Een aantal jaar geleden was deze kostenpost goed te overzien omdat slechts een klein percentage van de huishoudens zonnepanelen bezit. Maar nu een op de drie huishoudens zonnepanelen heeft, wordt het leveringstarief van de huishoudens zonder zonnepanelen echt een stuk hoger.

Bovendien ontstaat er een groot verschil tussen ‘groene’ energieleveranciers zoals om | nieuwe energie (46% zonnepaneeleigenaren) en ‘grijze’ energieleveranciers zoals Eneco (20% zonnepaneeleigenaren). Omdat de stroomleverancier per definitie verlies maakt op een klant met zonnepanelen en de kosten gesocialiseerd worden, komen de groene energieleveranciers een stuk duurder uit de test!

Groene energieleveranciers hebben de grens van het socialiseren bereikt en grijpen in. Vandebron en om | nieuwe energie heffen nu een extra vastrecht voor zonnepaneeleigenaren op basis van de hoeveelheid kWh die zij terug leveren, dit is zo’n €0,05 per kWh. Op deze manier worden de gemaakte kosten eerlijker verdeeld tussen de huishoudens met en zonder zonnepanelen.

De huishoudens met zonnepanelen ervaren dit als een onrechtvaardige boete. Zeker omdat zij bij een andere energieleverancier een vast contract kunnen krijgen zonder deze ‘terugleververgoeding’.

De salderingsregeling zorgt er dus voor dat er een scheve situatie ontstaat.  Het kost de huishoudens zonder zonnepanelen veel geld zonder dat het belastinggeld hiervoor wordt aangesproken. Ondertussen profiteren de huishoudens met zonnepanelen. Helaas wil niemand de eerste zijn om de regeling af te schaffen, dit wekt namelijk frustratie op bij de huishoudens met zonnepanelen die het idee hebben dat zij goed en duurzaam bezig zijn.

Eerlijke stroom voor iedereen
Het is tijd voor de volgende fase in de energietransitie. Dat betekent dat we ons moeten inzetten om vraag en aanbod zo goed mogelijk in het moment op elkaar aan te laten sluiten. En de kosten en baten eerlijk te verdelen.

Ja, het is goed om zonnepanelen te stimuleren met een gemiddelde terugverdientijd van 7 jaar. Maar dat kan ook prima door de panelen gedeeltelijk te subsidiëren en per jaar te kijken wat in dat jaar de beste manier is. Prijzen van de zonnepanelen en omvormers maar ook de stroomprijs op dat moment kunnen bijvoorbeeld meespelen in de subsidieregeling. Op dit moment hebben zonnepanelen ook zonder saldering een prima terugverdientijd. Voor mensen die al zonnepanelen hebben kan de terugverdientijd langer worden, maar dat was wel al bij aankoop bekend dat er afgebouwd zou worden. Dat hebben mensen dus al ingecalculeerd.

Ja, het is eerlijk om de energiebelasting te salderen. De energiebelasting wordt op jaarbasis verrekend op basis van het totale verbruik en de totaal opgewekte energie. Dit heeft geen externe marktinvloeden en kan daardoor op jaarbasis tegen elkaar weg worden gestreept.

Maar nee, de salderingsregeling gaat ten onder aan zijn eigen succes en we moeten er zo snel mogelijk vanaf om een verdere schreefgroei in de samenleving te voorkomen!

Heb jij zonnepanelen en wil je weten hoe je zo min mogelijk stroom uitwisselt met het net? Blijf dan op de hoogte en meld je hier aan voor onze nieuwsbrief!